İŞ YERİNDE MOBBING VE HAK ARAMA YOLLARI

Her sabah işe gitmek bir zorunlulukken, bazıları için aynı zamanda bir psikolojik savaş alanına
dönüşebiliyor. Küçümseyici bakışlar, dışlayıcı davranışlar, sürekli eleştirilme ya da yok sayılma
gibi durumlar, iş yerinde yaşanan ve adı konmamış bir baskının habercisi olabilir. Günümüzde
“mobbing” olarak tanımlanan bu psikolojik taciz türü, sadece duygusal değil aynı zamanda hukuki
sonuçlar doğurabilecek ciddi bir sorun. Ne yazık ki birçok çalışan, bu tür davranışlara maruz
kalmasına rağmen haklarını bilmiyor ya da sesini çıkarmaktan çekiniyor.

Mobbing, iş yerinde sistematik şekilde uygulanan, çalışanın itibarını zedeleyen,
psikolojik olarak baskı altına alan ve uzun vadede işten uzaklaştırmayı amaçlayan davranışların bütünüdür. Tek seferlik bir tartışma ya da sert bir uyarı mobing sayılmaz; önemli olan bu davranışların süreklilik göstermesi ve çalışanda baskı, kaygı, yılgınlık gibi etkiler yaratmasıdır.
Mobbing genellikle ast-üst ilişkisinde görülse de, bazen eşit pozisyondaki çalışanlar arasında da yaşanabilir. Ayrıca sadece fiziksel değil, psikolojik, duygusal ve iletişimsel yollarla da gerçekleşebilir.

MOBBING HANGİ DAVRANIŞLARI KAPSAR?

Mobbing her zaman yüksek sesli bağırmalarla ya da fiziksel tehditlerle yapılmaz. Bazen sessizlikle, bazen alayla, bazen de çalışanı görünmez kılarak uygulanır. Sık karşılaşılan mobbing türleri
şunlardır:

• Sürekli küçük düşürücü konuşmalar, alay ve ima

• Görev tanımı dışında zorlayıcı işler verilmesi

• Yapılan işin sürekli küçümsenmesi, görmezden gelinmesi

• Toplantılardan dışlanma veya bilgi akışının kesilmesi

• Sürekli olarak performansla ilgili asılsız eleştiriler yapılması

• Sosyal izolasyon ya da dedikodu yoluyla itibarsızlaştırma

İSPATLAMAK ZOR MU? MOBBING’İ NASIL BELGELERİZ?

Mobbing’in belki de en zor tarafı, yaşananların çoğunun sözlü ve dolaylı olması nedeniyle kanıtlamasının zor olmasıdır. Ancak bu, hak aramanın imkânsız olduğu anlamına gelmez.

Mobbing’i belgelemenin yolları arasında şunlar sayılabilir:

• Yazılı iletişim kayıtları (e-posta, mesaj, görev tanımları)

• Tanık beyanları (çalışma arkadaşları,eski çalışanlar)

• Günlük tutulması: Tarih, saat ve yaşanan olayın kısa notlarla kaydedilmesi

• Psikolojik destek alındıysa, psikiyatrist/ psikolog raporları

• Kamera kayıtları ya da güvenlik logları gibi fiziksel kanıtlar

Unutulmamalıdır ki, mobbing mağduru olmak bir zayıflık değil, sistematik bir mağduriyetin sonucudur ve sessiz kalmak, bu davranışın sürmesine zemin hazırlar.

İlk adım, genellikle kurum içi şikâyet mekanizmalarını kullanmaktır. İnsan kaynakları birimi, etik kurul veya üst yönetime yazılı bir dilekçeyle başvurmak, hem sorun çözümünde bir adım olabilir
hem de sürecin belgelenmesine katkı sağlar. Eğer iç denetim mekanizmaları yetersiz kalıyorsa, İş Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu çerçevesinde hukuk yollarına başvurmak mümkündür.

Mağdur çalışanlar, İş Mahkemesi’ne başvurarak mobing nedeniyle tazminat talep edebilir. Ayrıca iş sözleşmesinin haklı feshi yoluna da gidebilir. Psikolojik taciz nedeniyle uğranılan zararın karşılanması için manevi tazminat davası da açılabilir. Bu süreçte bir iş hukuku avukatından destek almak, hakların daha etkili savunulmasını sağlar.